Секој бизнисмен ја знае приказната за еден многу интелигентен, високо квалификуван извршен директор, кој беше унапреден на лидерска позиција само за да не успее на работното место. Исто така, ја знаат приказната за некој со цврсти – но не и невообичаени - интелектуални способности и технички вештини, кој беше унапреден во слична позиција и потоа се искачи на уште повисоко ниво.

Ваквите анегдоти го подржуваат широкото мислење дека идентификувањето на поединците со „вистинските работи” да бидат водачи е повеќе уметност отколку наука. На крајот на краиштата, личните стилови на врвните лидери се разликуваат: Некои лидери се спремни  и аналитички, а другите ги извикуваат своите наредни од врвот на планините. Односно некои имаат потреба од чувствителен преговарач на чело на сите, додека многу бараат посилен авторитет.

Сепак, открив дека најефикасните лидери се исти на еден клучен начин: Сите тие имаат висок степен на она што е познато како емоционална интелигенција. Не е дека IQ и техничките вештини не се важни, тие се важни, но главно како „можности на прагот”; односно тие се барања за влез на ниво на извршни позиции. Но, моето истражување, заедно со другите неодамнешни студии, јасно покажува дека емоционалната интелигенција е „sine qua non” на лидерство. Без него, човекот може да има најдобар тренинг во светот, засеклив, аналитички ум и бесконечно снабдување со паметни идеи, но тој сепак нема да направи одличен лидер.

Во текот на изминатата година, моите колеги и јас се фокусиравме на тоа како емоционалната интелигенција се работи на работното место. Ние ја испитавме врската помеѓу емоционалната интелигенција и ефективните перформанси, особено кај лидерите. И, забележавме како емоционалната интелигенција се покажува на работата. Како можете да кажете дали некој има висока емоционална интелигенција, на пример, и како може да го препознаете во себе? Понатаму, ќе ги истражиме овие прашања, за возврат, да ги земеме секоја од компонентите на емоционалната интелигенција – самосвесност, саморегулирање, мотивација, емпатија и социјална вештина.

Евалуација на емоционалната интелигенција

Повеќето големи компании денес имаат вработено обучени психолози за да развијат „модели на компетентност”, за да им помогнат во идентификување, обука и промоција на веројатните ѕвезди во раководството. Психолозите имаат развиено и такви модели за позиции на пониско ниво. И во последниве години, анализирав модели на компетенции од 188 компании, од кои повеќето беа големи и глобални, како „Lucent Technologies”, „British Airways” и „Credit Suisse”.

При спроведувањето на оваа работа, мојата цел беше да утврдам кои лични способности доведоа до извонредни перформанси во рамките на овие организации и до кој степен тие го сторија тоа. Ги групирав можностите во три категории: чисто технички вештини како сметководство и деловно планирање; когнитивни способности како аналитичко расудување; и компетенции кои демонстрираат емоционална интелигенција, како што е можноста да се работи со други и ефективност при водењето на промени. За да се создадат некои од моделите на компетенции, психолозите побараа од сениор менаџерите во компаниите да ги идентификуваат способностите што ги типифицираат најистакнатите лидери на тие компании. За да создадат други модели, психолозите користеле објективни критериуми, како што е поделбата на профитабилноста, за да ги диференцираат успешните изведувачи на сениорските нивоа во рамките на нивните компании од просечните. Тие индивидуи беа опширно интервјуирани и тестирани, а нивните можности беа споредени меѓусебно. Овој процес резултираше во создавање списоци со состојки за високо ефективни лидери. Списоците се движеле во должина од 7 до 15 артикли и вклучувале такви состојки како иницијатива и стратегиска визија.

Кога ги анализирав сите овие податоци, најдов драматични резултати. Да бидеме сигурни, интелектот беше двигател на извонредните перформанси. Когнитивните вештини како што се размислување во голема слика и долгорочната визија беа особено важни. Но, кога го пресметав односот на технички вештини, IQ и емоционалната интелигенција како состојки од одлични перформанси, емоционалната интелигенција се покажа како двојно поважна од другите за работни места на сите нивоа.

Покрај тоа, мојата анализа покажа дека емоционалната интелигенција играше се поголема и важна улога на највисоките нивоа на компанијата, каде разликите во техничките вештини се од занемарлива важност. Со други зборови, колку е поголем рангот на личноста која се смета за „star performer”, толку повеќе способности за емоционална интелигенција се покажале за причина за неговата/нејзината ефективност. Со други зборови, со споредба на „star performer” изведувачи и останатите просечни  во сениорските лидерски позиции, приближно 90% од разликата во нивните профили се однесуваше на факторите на емоционална интелигенција отколку на когнитивните способности. Други истражувања потврдија дека емоционалната интелигенција не само што ги разликува извонредните лидери, туку може да биде поврзана и со силните перформанси. Истражувањата на покојниот David McClelland, реномираниот истражувач за човечко и организациско однесување, се добар пример. Во една студија од 1996 година на глобалната компанија а храна и пијалоци, McClelland откри дека кога сениор менаџерите имаат критична маса на способности на емоционална интелигенција, нивните поделби ги надминале годишните заработки за 20%. Во меѓувреме, лидерите без критичната маса се потценети скоро со иста количина. Истражувањата на McClelland, интересно, се сметаат како вистинити во американските поделби на компанијата како и нивните поделби во Азија и Европа.

Дали може да се научи Емоционалната Интелигенција?

Накратко, бројките почнуваат да ни укажуваат убедлива приказна за врската помеѓу успехот на компанијата и емоционалната интелигенција на нејзините водачи. И исто толку важно, истражувањата исто така покажуваат дека луѓето можат, доколку го направат вистинскиот пристап, да ја развијат својата емоционална интелигенција на повисоко ниво.

Што ве прави лидер?

-       Даниел Големан

Повеќе од текстот можете да прочитате на: 

http://tempuri.org/tempuri.html